Techniki terapii i relaksacji rozwijały się na przestrzeni czasu. Na ich potrzeby często używa się rozmaitych instrumentów oraz płyt cd, z których puszcza się muzykę relaksacyjną. Dzieje się tak ze względu, iż muzyka ma zauważalny wpływ na psychikę człowieka. W poniższym artykule przedstawione zostały informacje dotyczące: technik relaksacji związanych z muzyką, muzyki relaksacyjnej, instrumentów muzycznych terapeutycznych i relaksacyjnych oraz muzykoterapii.
Wpływ muzyki na psychikę człowieka
Muzyka wpływa na człowieka pod wieloma aspektami - jednym z nich jest psychika. Specjaliści donoszą, iż określone gatunki muzyki mogą wpływać na sfery takie jak:
-
koncentracja - zazwyczaj celem terapii jest wzmożenie koncentracji;
-
napięcie emocjonalne - w zależności od potrzeb możliwe jest wprowadzenie człowieka w stan uspokojenia, bądź pobudzenia;
-
nastrój.
Jednak to w jaki sposób melodia wpłynie na człowieka jest zależne od różnorakich czynników. Jednym z nich jest jej gatunek, typ. Muzyka, charakteryzująca się spokojnym tempem i brakiem nagłych niepasujących tonów będzie uspokajać, a z kolei za pobudzającą można uznać muzykę żywą, o szybkim i zmiennym tempie.
Należy pamiętać, że inny wpływ będzie miał ten sam rodzaj muzyki na dzieci i osoby dorosłe bądź w wieku podeszłym. Dzieci zazwyczaj czują się lepiej w otoczeniu melodii o zmiennym rytmie, żywych i wesołych. Z kolei osoby starsze mogą czuć się zaniepokojone tym typem dźwięków. Dlatego chcąc użyć celowanego działania ważny jest dobór nie tylko pod względem gatunku muzyki jak i również wieku słuchacza.
Czym jest muzyka relaksacyjna?
Definicja
Muzykę relaksacyjną można zdefiniować jako muzykę o spokojnym tempie. Jej dźwięki są jednostajne. Słuchanie tego rodzaju muzyki powinno sprawiać słuchającemu tylko przyjemność.
Działanie
W zamierzeniu muzyka relaksacyjna ma działać uspokajająco, niwelować dolegliwości bólowe, wzmagać u słuchającego poczucie bezpieczeństwa oraz poprawiać nastrój i zdolność do skoncentrowania się. Przy takiej muzyce możliwa jest medytacja, odpoczynek. Ten rodzaj muzyki często jest też słyszany w miejscach takich jak: przychodnie medyczne oraz poczekalnie - jest to zabieg mający na celu deeskalacje emocji towarzyszących oczekiwaniu na wizytę.
Techniki relaksacji związane z muzyką relaksacyjną
Słuchanie muzyki relaksacyjnej - muzykoterapia
Słuchanie muzyki relaksacyjnej stanowi technikę wprawiania osoby w stan odprężenia przy użyciu sztuki - muzykoterapii. Sesję terapeutyczną z założenia prowadzi muzykoterapeuta - osoba wykwalifikowana, która mądrze dobierze używaną melodię i jej składowe - tempo, rytm, głośność, użyte narzędzie.
Celem wdrożenia u pacjenta tego rodzaju terapii jest poprawa jego funkcjonowania zastosowanym dźwiękiem - pod kątem odczuwanego przez niego nastroju i emocji, czy też dolegliwości dręczących ciało. W zależności od doboru muzyki można wpłynąć na nastrój i ciało energizująco bądź uspokajająco - to znaczy, że muzyka może pacjenta zrelaksować i osadzić w rzeczywistości, bądź pobudzić. Ważna jest wcześniejsza ewaluacja osoby, która przyszła na sesję - dopiero znając jej faktyczny stan i potrzeby możliwe jest dobranie odpowiedniego typu melodii i użytych instrumentów, a nawet określenie tego jaki udział będzie mogła ona brać w sesji.
Muzykoterapia może być aktywna - kiedy w trakcie sesji pacjent ma za zadanie brać w niej aktywny udział poprzez śpiew czy użycie określonych instrumentów (z czego mimo błędnego, popularnego przekonania mogą skorzystać najbardziej efektywnie nie tylko muzycy) - lub receptywna. Terapia receptywna wymaga z kolei od pacjenta uważnego słuchania, dominuje w niej relaks. To właśnie w tej drugiej formie przydatna okazuje się muzyka relaksacyjna nagrana na nośnikach.
Podczas muzykoterapii można stosować najróżniejsze instrumenty muzyczne w celu wykorzystania wpływu określonych dźwięków. Dla przykładu kije deszczowe są znane z wydawanego przez nie dźwięku przypominającego deszcz, który może działać uspokajająco - w przeciwieństwie do dźwięku gongu, który będzie działał bardziej ożywczo. Innymi instrumentami wartymi uwagi są: bębny, gong, dzwonki Koshi oraz balafon.
Muzykoterapia jest metodą odpowiednią zarówno dla dzieci, osób dorosłych jak i osób w wieku podeszłym. Może być ona połączona z innymi technikami: różnymi rodzajami tańca, aktywności fizycznej, masażu oraz terapii multisensorycznej; w zależności od pożądanego efektu końcowego oraz wskazań i przeciwwskazań, charakteryzujących pacjenta.
Medytacja
Technika medytacji jest powszechnie znana i stara. Polega ona na trenowaniu umysłu, uzyskiwaniu odmiennego stanu świadomości oraz opróżnianiu umysłu z myśli. Medytacja w zamierzeniu ma wykazywać działanie czysto relaksacyjne.
Medytować można w różnych pozycjach ciała - w siadzie skrzyżnym, pozycji lotosu, na leżąco. Zależnie od szkoły polecane są różnorakie pozycje i metody, mające wprowadzić ciała ćwiczących w trans. Czasem podczas sesji używa się gongu - celem takiego zabiegu jest wybudzenie medytujących dźwiękiem gongów pod koniec sesji.
Alternatywą jest medytacja z gongiem, praktykowana przez Tybetańczyków, którzy podczas medytacji zbierają się na koncerty. Dźwięk gongów w tym typie kontemplacji ma za zadanie pogłębienie transu, który ogarnia ciała i umysły ćwiczących w trakcie sesji oraz wzmożenie koncentracji - w tym wypadku dźwięk gongu jest użyty bardziej jako dodatkowa muzykoterapia w trakcie medytacji.
Instrumenty muzyczne służące do terapii i relaksu
Kije deszczowe
Te instrumenty charakteryzują się podłużnym kształtem i łatwością obsługi. Składa się z długiej tuby, w której środku umieszczone zostały drobne kamyczki. Strona wewnętrzna tuby jest miejscem przyczepu licznych kolców/pręcików.
W celu wywołania dźwięku wystarczy przechylić kij deszczowy do boku, bądź obrócić go o 180 stopni. Dźwięki instrumentu można usłyszeć w licznych nagraniach - brzmi on podobnie do deszczu, co wykazuje relaksacyjne działanie na osoby grające/słuchające oraz prowadzi do wzmożenia koncentracji. Ze względu na niewielki ciężar instrument ten może być wykorzystywany przez dzieci.
Gong
Za tajemniczą nazwą instrumentu kryje się metalowy dysk - zwykle wiszący (którego każda strona jest odkryta), w formie misy bądź operowy. Dźwięki gongu mogą kojarzyć się z zakonami mnichów oraz Tybetem - jednak instrument ten stał się popularny daleko poza Tybetem. Jest to stary instrument, którego powstanie datuje się na 3500 lat p.n.e., jednak przeżywa on w ostatnim czasie swoje drugie życie.
Według licznych źródeł wykazuje on szereg właściwości uzdrawiających. Całościowe działanie jakie wykazują dźwięki instrumentu na organizm ludzki zostało określone mianem "rezonansu holistycznego".
W poszukaniu odpowiedniego instrumentu w ofercie sklepu nie należy lekceważyć produktów wyrabianych ręcznie - zapewniają one nieraz lepszą jakość dźwięku, która uzasadnia nieco wyższą cenę.
Dzwonki Koshi
Dzwonki Koshi to instrumenty muzyczne składające się z: tuby, metalowych palików oraz płytki mocującej. W celu uzyskania najlepszej jakości dźwięku pręciki powinny być precyzyjnie nastrojone na określone nuty.
Kiedy poruszysz instrumentem on odwdzięczy Ci się dźwiękiem - wystarczy delikatnie potrząsnąć uchwytem, który znajduje się u góry - jeśli jednak chcesz biernie zanurzyć zmysły w muzyce dzwonków, wystarczy powiesić je na zewnątrz, aby miał do nich dostęp wiatr.
Dźwięk dzwonków Koshi może działać kojąco i rozweselająco, zależnie od nastrojenia pręcików. W celu uzyskania jak najlepszych efektów podczas zakupu produktów zwróć uwagę na jakie nuty nastrojony jest instrument.
Balafon
Balafon pochodzi z zachodniej Afryki - jedna jego popularność sięgnęła wielu rejonów świata. Jest on odmianą ksylofonu.
Instrument jest ówcześnie dostępny w wielu rozmiarach co znacznie ułatwia jego przechowywanie i użytkowanie. Wydaje on rezonujące dźwięki o różnej wysokości, podobnie do ksylofonu. Do gry używa się specjalnych pałeczek, zakończonych półmiękką końcówką.
Bębny
Bębny są jednym z najpopularniejszych i najbardziej powszechnych instrumentów służących zarówno do wywołania relaksu i terapii sensorycznej.
Ich działanie będzie zależało od tego czy osoba poddawana rozluźnianiu/terapii bierze czynny bądź bierny udział w przedsięwzięciu oraz od szybkości gry. Grę na bębnach można połączyć z aktywnością ruchową i różnorakimi zadaniami w celu przeprowadzenia terapii multisensorycznej dzieci i dorosłych. Na rynku można znaleźć szeroką ofertę produktów tego typu, w której można spersonalizować rozmiar, barwy oraz materiały z których został wykonany bęben.
Kalimba
Kalimba składa się z grubej drewnianej deski i metalowych języczków. Można również poznać ją pod innymi nazwami, takimi jak: zanza bądź canca. Kalimba należy do grupy określanej jako "idiofony szarpane".
Gra na ty instrumencie jest prosta - w celu wydobycia dźwięku należy szarpnąć kciukiem metalowy języczek znajdujący się na deseczce. To w jaki sposób brzmią poszczególne języczki jest zdeterminowane przez ich długość, którą można modyfikować wedle upodobań.
Zanza jest idealna dla dzieci ze względu na swoje rozmiary, brak odczepialnych elementów, które mogłyby prowadzić do zadławienia, małą masę oraz prostotę użycia.
Hang
Jednym z ciekawiej brzmiących narzędzi używanych do relaksu przy muzyce jest Hang. Należy on do klasy idiofonów. Składają się na niego dwie stalowe półkule, które zostały starannie wyprofilowane w celu osiągnięcia jak najlepszego dźwięku.
W celu wytworzenia dźwięku należy uderzyć w Hang dłonią bądź palcami - zależnie od miejsca, w które się uderzy wydaje on inny dźwięk - jednak każdy z nich jest głęboki i rezonujący oraz melodyjny, co może ułatwiać uzyskanie odprężenia a nawet zapadnięcie w muzyczny trans.
Hang jest zalecany osobom dorosłym ze względu na swój spory ciężar oraz powierzchnię, jednak przy superwizji dorosłych nie ma przeciwwskazań, aby również dzieci na nim grały. Wpływa on pozytywnie na nastrój i zdolność skupienia.
